یادمه سال 2013 که به نام سال جهانی آمار نامگذاری شده بود، همایش ها و نشست های مختلف و گسترده ای برای آشنایی با علم آمار و احتمال و کاربردهای گستردهٔ اون برگزار شد. اما نامگذاری امسال هم در نوع خودش جالب و حرفه ای اتفاق افتاده. اول می خوام یه تبریک بگم به خاطر انتخاب نام "سال جهانی نور" برای سال 2015 میلادی.

درسته که در نگاه اول، این نامگذاری ارتباط چندانی به آمار نداره امّا واقعاً برای شناخت ویژگی های جذاب و متنوع «نور» لازمه که حتماً با علم ریاضیات و البته آمار آشنایی خوبی داشته باشید! به نظر می رسه که بزرگترین و پیچیده ترین و لاینحل ترین و گسترده ترین معمای جهان، همین باشه: «نور».
از حسن سلیقه ی یونسکو خوشم اومد! راستی اصلا می دونید به چه دلیل این نام انتخاب شد؟
سال 2015 هزارمین سال تالیف اولین کتاب نورشناخت یعنی «المناظر»، توسط ابن هیثم هست که یکی از معیارهای اساسی توی نامگذاری این سال از طرف یونسکو به عنوان سال نور، نکوداشت جهانی نقش این دانشمند مسلمان تو عصر طلایی تمدن علمی _ اسلامی بوده. 
اما اجازه بدید راجع به یکی از جذاب ترین ویژگی های این «بزرگترین معمای جهان» یعنی درباره ویژگی گسترده بودنش بدونیم. 
از جذاب ترین و جالب ترین مباحث علم ریاضیات که مخصوصا در سده های اخیر و به واسطه ی تلاشهای دانشمند محبوبم(!) «کانتور»، خیلی رونق پیدا کرده، بحث درمورد بی نهایت هاست. مطالعاتی که در حیطه ی گسترده ای با عنوان «نظریه ی مجموعه ها» نهایتاً منجربه پدید اومدن حساب دیفرانسیل و حساب انتگرال (حسابان) شد. 
خب، حالا این چه ربطی به نور داره؟؟؟؟؟؟؟ 
یکی از زیباترین خاصیت های نور، دوستی تنگاتنگ (یا بهتره بگیم خویشاوندی بسیار نزدیکش) با بی نهایت هاست! بارزترین مصداق این مدّعا، "سرعت" نوره. سرعتی اعجاب انگیز، که قرنهاست ذهن دانشمندان رشته های مختلف رو به خودش درگیر کرده، و بارها درستی قوانین محکمی در علوم مختلف به واسطه ی همین سرعت استثنایی، زیر سوال رفته و یا حتی نقض شده! به درستی که نور، سرعتی به «عظمت» بی نهایت ها در مقابل اعداد، داره...
نمونه ی اون می تونه ارائه ی نظریه نسبیت توسط دیگر دانشمند محبوبم(!) «آلبرت اینشتین» و پیدایش فیزیک نوین باشه که انقلابی در علم فیزیک و بلکه کل علوم عصر حاضر به وجود اُوُرد و حسابی جلوی فیزیک نیوتنی قد علم کرد! 
و یگانه رهبر این انقلاب بزرگ و پر سر و صدا هم همین جناب نور بود! کسی که فقط پا توی فیزیک نبرده بلکه دستی هم در علومی مثل روانشناسی و فلسفه داره. قطعا اگه اندک علاقه ای به خوندن کتابهای فلسفی داشته باشید، بارها به معماهای قدیمی و سوالات بی پاسخی در این علم برخورد کردید که ردپای نور و یا ویژگی های نور در اون به چشم می خوره! 
به طور مثال، معمای «زمان» که به نظر میاد یکی دیگه از معماهای پیچیدهٔ دنیا باشه، کاملاً تحت سلطه ی قدرت نوره! "زمان" که گاهی به شکل «تعداد حرکت ها نسبت به قبل و بعد» تعریف میشه، بدون وجود نور تقریباً ارزش خودش رو از دست میده. شاید شنیده باشید که اگه سرعت متحرکی (مثلاً یک موجود زنده) بیشتر از سرعت نور بشه مفهوم زمان برای اون متحرک به کلی دگرگون میشه و نه تنها فرایند "پیری و فرسایش" جای خودش رو به "ثابت ماندن سن" و یا حتی "جوانتر شدن و بازگشت زمان" میده، بلکه با این اوصاف حتی میتونه رؤیای دیرینهٔ انسان ها یعنی «سفر در زمان» رو هم تحقق ببخشه. 
ایده ی وجود جهان های موازی هم _که این روزها، علوم فیزیک و آمار و احتمال، سخت درگیر اثباتش هستند_ ارتباط تنگاتنگی با همین موضوع داره. 
خلاصه اینکه این موجود دوست داشتنی و اسرارآمیز، در گوشه گوشهٔ جهان درحال سرک کشیدنه و همه جای زندگی ما ریشه دَوونده!... 
امیدوارم طی یک سال آینده، توی کشور ما هم سمینارها و کارگاه ها و خلاصه برنامه های آموزشی خوبی در این راستا اجرا بشه.

رویا نظری